KAZÂ ve KADER KİTABI
İNSANIN DİLEYEBİLMESİ, SEÇEBİLMESİ, GÜÇ YETİREBİLMESİ
KİTÂBÜ’L-KAZÂ ve’l-KADER
İRADE, İHTİYAR, İSTİTÂ̒AT-İ BEŞER)
2017 yılında basılan bu eserde Muhammed İhsan Oğuz Beyefendi’nin kullandığı Osmanlı dönemi Türkçesindeki bugün anlaşılması zor görülen bazı kelimelerin açıklaması parantez içinde verilmiştir. Bu eserin baskıya hazırlanması aşamasında yeni neslin daha iyi anlayabilmesi için eserin orijinal telaffuzuna karşılık gelen, günümüzde tercih edilen kelimeler kullanılmış ve bu kelimelerle eser yeniden basılmıştır. Bu çalışmada; anlam, şekil ve cümle yapısı itibariyle eserin orijinaline sadık kalınmasına azami surette gayret edilmiştir.
Bu eserde; Muhammed İhsan Oğuz Beyefendi Kazâ ve Kader, İrâde (Dileyebilme), İhtiyâr (Seçebilme) meselelerinin önemini açıklamış, Kazâ ve Kaderle alakalı İslâmiyet’in doğuşundan günümüze kadar fikirleri büyük kitleler tarafından benimsenmiş bulunan din adamlarının fikir ve görüşlerinden bahsetmiştir. Bu din adamlarının fikir ve görüşlerini mukayese ederek tafsilatıyla izah etmiş, ayrıca Kazâ ve Kader hakkındaki farklı görüşlerin neler olduğunu çok net bir üslupla açıklamış ve nakletmiştir. 1956 yılında yazılan bu eser, çoğu kimsenin zihnini meşgul eden ve genellikle yanlış anlaşılan kaza ve kader konusunu Kur’an ve sünnet ışığında derinliğine incelemekte, insan iradesinin mahiyetini, değer ve önemini ortaya koyarak okuyanlara sorumluluk bilinci aşılamaktadır. Eserde önce insanın fiilleri, kudret ve iradesi, sonra da kader ve kazâ meselesi söz konusu edilmektedir. Eş’ariyye, Mâtürîdiyye, Cebriyye ve Mu’tezile’nin bu konulara ilişkin telakkileri ile görüş ayrılıkları anlatılmakta, Ehl-i sünnet inancını temsil ettiğini düşündüğü Eş’ariyye ve Mâtürîdiyye’nin bakış açılarıyla aralarındaki farklılıklar açıklanmaktadır. Eserin orijinali defter hâlinde 186 sahifeden oluşmaktadır.1
Netice itibariyle Kazâ ve Kader meselesi, en doğru şekilde çözümlenerek akla en uygun delillerle teyit edilmiş, Kur᾽an ve Sünnet’in beyan ettiği kaidelere uygun bir usulde, apaçık bir şekilde bu eşsiz eserde Muhammed İhsan Oğuz Beyefendi tarafından mükemmelen ortaya konulmuştur.
1 Mustafa Aykaç, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Bir Âlim Portresi: Muhammed İhsan Oğuz’un Hayatı, Eserleri ve Literatüre Etkisi, Kastamonu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, Sayı 1’den alınmıştır.
