KİTÂB-I SEYRÜ’S-SÂLİKÎN FÎ MENÂZİLİ’L-ÂRİFÎN
Bu eser, Muhammed İhsan Oğuz Beyefendi’nin kendi el yazılarıyla Osmanlı Türkçesi olarak telif ettikleri Arap harflerinden Latin harflerine çevrilmiş ve metnin aynen muhafaza edildiği çeviri yazısı karşı sayfasına basılmıştır.
Bu mühim eserde; Peygamber Aleyhisselam’dan alınan ilimler, bu ilimlere vâkıf olan erbabının silsile, mezhep ve tarikatleri, Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat itikadı üzere olan kimselerin sırat-ı müstakim üzere bulundukları, bu itikadı terk edenlerin dalâlet üzere oldukları, itikadî, amelî, ahlâkî, ihlâsî hükümlerin neler olduğu, sohbet ve zikir yolları, râbıta hakkında mühim izahlar, Nakşibendiye Tarikati’ne has olan 11 kelime ve bunların açıklamaları, Nakşibendiye ve Müceddidiye Tarikati’nin manevî seyir ve ilerleme makamlarının 17 adet bulunduğu ve bunların isimlerinin daireler halinde bir tabloda gösterildiği ve her bir makamın ayrı ayrı tafsilatlı olarak izahı, Büyük İslâmî Tarikatler’in Peygamber Aleyhisselam’a kadar ulaşan silsileleri, İmâm-ı Rabbânî Hazretleri’nin müridlere lazım olan edepler hakkındaki bir mektubu, Tarikat-i Nakşibendiyye’ye has olan bazı tasavvufî ıstılahlar vb. pek çok dinî ve tasavvufî konular Muhammed İhsan Oğuz Beyefendi tarafından derinlemesine tetkik ve izah edilmiştir. 1337/1919 yılında yazılan ve tasavvuf ile ilgili olan bu eser, İmam Rabbânî’nin ortaya koyduğu on yedi makamın özellikleri ile seyr ve sülûkünü anlatmaktadır. Bir mukaddime ile beş fasıldan meydana gelmiştir. İlk fasıl âlem-i emr ve halk latîfelerinin halleri ile tasfiye ve tezkiyelerinin usûl ve yollarını; ikinci fasıl daire-i imkânın halleri ile seyr ve sülûkünü; üçüncü fasıl velâyet-i suğrâ, velâyet-i kübrâ, velâyet-i ulyâdan oluşan üç velâyetin halleri ile seyr ve sülûklerini; dördüncü fasıl kemâlât-ı nübüvvet, kemâlât-ı risâlet, kemâlât-ı ulü’l-azmdan oluşan üç kemâlâtın halleri ile seyr ve sülûklerini; beşinci fasıl hakîkat-i Kâbe, hakîkat-i Kur’ân, hakîkat-i salât, hakîkat-i İbrâhimiyye, hakîkat-i Mûseviyye, hakîkat-i Muhammediyye, hakîkat-i Ahmediyye’den oluşan yedi hakîkatin ve hakîkat-i salât’tan sonra olan mabûdiyyet-i sırf makamıyla hakîkat-i Ahmediyye’den sonra olan hubbi sırf makamının ve bu makamın yukarısındaki zât-ı baht ve lâ taayyün mertebesinin halleri ile seyr ve sülûklerinden bahsetmektedir.4
Bu çok kıymetli eser, tasavvuf alanındaki derinlik, araştırma, bilgi birikimi, tasavvufî tabir ve ıstılahların gayet güzel izah edilmesi yönüyle Muhammed İhsan Oğuz Beyefendi vasıtasıyla İslâm Âlemi’nin ve tasavvuf meraklılarının istifadesine sunulmuştur.
4 Mustafa Aykaç, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Bir Âlim Portresi: Muhammed İhsan Oğuz’un Hayatı, Eserleri ve Literatüre Etkisi, Kastamonu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, Sayı 1’den alınmıştır.
