Muhammed İhsan Oğuz Beyefendi bu eserin orijinal nüshasını kendi el yazılarıyla Eski Türkçe’yi kullanarak Arap harfleriyle yazmışlardır. Araştırmacıların istifadesi için yayınladığımız bu kitabın sol sayfalarında, Arap harflerinden Latin harflerine çevrilmiş ve orijinal telaffuzu aynen muhafaza edilerek yazılmış suretine; kitabın karşı sayfalarında ise günümüz Türkçesine çevrilmiş suretine ve açıklamasına yer verilmiştir.
İslâm dininin iman esaslarından biri olan Kazâ - Kader meselesinin kısa ve öz bir biçimde fakat mükemmelen beyan edildiği bu eser; âyet-i kerîmeler, hadîs-i şerîfeler ve kıymetli İslâm büyüklerinden yapılan nakillerle de muhkem bir hale getirilmiş, bu mühim meselenin halline medar olmak üzere telif edilmiştir. “Muhtasar Kitâbü’l-Kazâ ve’l-Kader” adını verdikleri, ilim ve irfân sahiplerinin ihtiyaçlarını tatmin edecek esaslara sahip bir eserdir. Kitabın isminin Günümüz Türkçesindeki karşılığı “Kısa ve Özlü Kazâ ve Kader Kitabı”dır.
Bu eser, ilim ehlinden bir zâtın “kaza-kader” meseleleriyle ilgili sorularına cevap olarak kaleme alınmıştır. Eserde insan iradesinin yok hükmünde olduğu anlamı çıkarılan bazı âyet ve hadislerin nasıl anlaşılması gerektiğine ilişkin açıklamalar ve nakiller yer almaktadır.
Eserin latinizesi 1969 yılında 30 sahifelik bir kitapçık halinde basılarak Mufaṣṣal Kitâbu’l-Ḳażâ ve’l-Ḳader ile birlikte (onun arasına konularak) okuyucuların istifadesine sunulmuştur. 1999 yılında sadeleştirilerek İslâm’da Kazâ ve Kader adıyla basılan eserin sonuna bir bölüm halinde eklenmiş, Oğuz Yayınları tarafından latinizesi ile birlikte basılmıştır. 1
Muhammed İhsan Oğuz Beyefendi bu mühim eseri telif ederek, iman esaslarından birini teşkil eden Kazâ - Kader mevzuunu en isabetli şekilde izah ve beyan etmiş; eserini meraklıların istifadesine ve ilim câmiasına tevdî eylemiştir.
1 Mustafa Aykaç, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Bir Âlim Portresi: Muhammed İhsan Oğuz’un Hayatı, Eserleri ve Literatüre Etkisi, Kastamonu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, Sayı 1’den alınmıştır.
